Дури 680.000 деца и млади во Германија се зависници од игри и социјални мрежи. Коронавирусот само го влоши, а денес има двојно повеќе такви малолетници отколку пред пандемијата.

Пол има 19 години, живее во Берлин и заврши средно училиште пред нешто помалку од една година. Тој ги нема најубавите спомени од последните училишни години. „Поради короната, имавме постојан заклучување. Немаше училиште со недели и моравме да останеме дома“.

Дружењето со пријателите, средби во соседството, одењето на забави, спортувањето… Многу од оние работи кои им се важни на младите, а кои се составен дел од нивниот живот, практично долго време беа забранети.

„Единствено што можевме да направиме е да седиме во собата, да играме игри на компјутер или телефон или да се допишуваме на социјалните мрежи“, вели Пол.

Тој е среќен што веќе ги нема овие ограничувања и не сака да се сеќава на празните часови поминати пред компјутер. Тој веќе некое време повторно се движи во „вистинскиот“ свет. Но, некои други се уште се заробени во виртуелниот космос, пренесува ДВ.

Болна зависност

Според резултатите од студијата спроведена од Универзитетската клиника во Хамбург и здравственото осигурување ДАК, бројот на деца и млади луѓе во Германија кои се болни зависници од игри и социјални мрежи е двојно зголемен од 2019 година. 680.000 од нив поминуваат речиси пет часа дневно на игри, стримови, објави на социјалните мрежи и виртуелни разговори.

Податоците се „страшни“, вели Андреас Сторм, шеф на управата за осигурување на ДАК. „Се надевавме дека барем тој тренд ќе се забави, а со тоа и стапката на зависност, но таа надеж за жал не се оствари“.

Кои се последиците? Психологот Каи Милер го гледа ова секој ден. Претседател е на Професионалното здружение за зависност од медиумите и работи во амбулантата каде што им се помага на зависниците од дивеч во Универзитетската клиника во Мајнц. Со него контактираат очајни родители кои веќе не знаат што да прават со своите деца кои секоја слободна минута ја поминуваат пред компјутер или телефон.

Младите кои ги занемаруваат училишните и семејните обврски, се спротивставуваат на обидите да се оддалечат од мониторот и на овие обиди реагираат со зголемена доза на гнев и недоразбирање. Понекогаш се затвораат во своите соби, не ги интересира никакви хоби, немаат други интереси. Во екстремни случаи, тие дури забораваат да јадат, па дури имаат и кофи во собата – за да не мора да одат во тоалет.

Губење на контрола

Психологот Милер вели дека пандемијата била многу тежок товар за децата и младите. Тие се психолошки почувствителни од возрасните. Играњето игри, гледањето видеа и следењето на социјалните мрежи честопати им била некаква „утеха“, вели тој.

Од почетокот на 2022 година, Светската здравствена организација (СЗО) ја препознава зависноста од компјутерски игри како посебна дијагноза. Кај Милер открива кои се трите главни критериуми според кои се поставува дијагнозата.

Тоа е пред сè „губење на контрола“, односно ситуација во која веќе не може да се донесе свесна и слободна одлука за (не)користење на компјутерот. Број два е приоритизацијата – односно ситуација кога играњето или користењето социјални мрежи повеќе не е дел од животот, туку нешто што доминира во животот. „Третиот критериум е континуирана употреба, дури и кога засегнатото лице ќе сфати дека тоа доведува до проблеми, односно дека не е добро за него“, објаснува Милер.

Кој е поголем зависник, момчињата или девојчињата?

Момчињата имаат многу поголема веројатност да станат зависни од игри отколку девојчињата, а кога се во прашање социјалните мрежи, тоа подеднакво ги погодува двата пола. Меѓутоа, во амбулантската клиника во Мајнц, социјалните мрежи се многу помал проблем со кој се справуваат. Германското сојузно Министерство за здравство започна програма која има за цел експлицитно да ги објасни проблемите поврзани со прекумерната употреба на социјалните мрежи.

Во секој случај, терапијата против ваквите зависности може поефективно да се спроведе доколку лекарите и психолозите интервенираат што е можно поскоро, односно пред да стане хронична.

Сепак, сè потешко е да се закаже термин за терапија. Во амбулантата во Мајнц од телефонското пријавување до првата посета на психолог минуваат три месеци. Претходно времето на чекање беше само две недели, нагласува Милер и додава дека знае оти се случува пациентите да чекаат на лекување и пола година.

Повеќе превенција, повеќе помош

И Андреас Шторм од здравственото осигурување на ДАК вели дека мора да се прошират капацитетите за превенција и помош на погодените.

„Ако сега не се дејствува брзо, ќе се случи се повеќе деца и млади да завршуваат во зависност, односно да не може да се запре овој негативен тренд“.

Шторм смета дека за ова е одговорна политиката, но и општеството во целина: „Децата и младите мора да учат и да бидат способни да ги проценат ризиците од користењето дигитални медиуми. Тие мора да бидат способни да го согледаат сопственото однесување, за да можат конструктивно да ги користат можностите на дигиталниот свет за своите приватни и деловни потреби.”

Психолозите се на мислење дека и родителите имаат голема одговорност по ова прашање – дека, особено кај помалите деца, мора да бидат поконзистентни за ограничување на употребата на дигитални содржини.