Откако американскиот претседател Џо Бајден ја објави првата фотографија од вселената направена со новиот телескоп на НАСА, американската вселенска агенција објави цела серија досега невидени снимки од длабоката вселена.

Неверојатни снимки од беа снимени со помош на новиот вселенски телескоп на НАСА вреден 10 милијарди долари.

Сликите беа претставени на светот во вторникот за да ја одбележат подготвеноста на опсерваторијата James Webb да започне со научни операции.

Постројката ги помина во тестирање изминатите шест месеци од нејзиното лансирање.

Гледано како наследник на познатиот телескоп Hubble, Webb се очекува да биде доминантна алатка за откривање најмалку во следните 20 години.

Новата опсерваторија е заеднички проект на американските, европските и канадските вселенски агенции – со НАСА на чело.

Webb е специјално наместен за да го гледа небото во инфрацрвено зрачење – односно светлина на подолги бранови должини од нашите очи.

Ова ќе му даде можност да погледне подлабоко во вселената од својот претходник и, како резултат на тоа, да открие настани што се случиле понатаму во минатото – пред повеќе од 13,5 милијарди години.

Астрономите исто така ќе ги користат нејзините понапредни технологии за проучување на атмосферите на планетите во нашата галаксија Млечен Пат со надеж дека ќе откријат знаци на живот.

Првичната серија на слики беше само вкус на она што требаше да дојде, рече проф. Џилијан Рајт, британски истражувач кој е главен истражувач на еден од четирите инфрацрвени инструменти на Webb.

„Секогаш кога ќе погледнете на небото на нов начин, ќе видите работи што не сте ги очекувале. Фактот што овие нови податоци се толку добри, што се со толку добар квалитет, што се добиени за само неколку часа набљудување – тоа ви кажува дека откритијата само седат таму и чекаат да бидат направени“, директорот на Британскиот астрономски технолошки центар изјави за BBC News.

Carina Nebula

Carina Nebula беше класична цел на телескопот Хабл – претходникот на Веб – иако во оваа верзија на Веб имаме многу поинаков поглед. Карина е една од најголемите и најсветлите маглини на небото, приближно 7.600 светлосни години од Земјата. Маглините се ѕвездени расадници. Тие се масивни облаци од гас и прашина каде што се формираат нови ѕвезди. Освен на оваа слика на Веб, ние не гледаме само ѕвезди – нашите очи се привлечени од сиот тој гас и прашина. Астрономите овде зборуваат за „космички гребен“ или „космичка карпа“ – еден вид широка граница помеѓу прашината во долната половина и гасот во горната половина. Една од клучните научни цели на Веб е да го проучува формирањето на ѕвезди, а Карина е одлично место за тоа.

SMACS 0723

SMACS 0723 е огромно галаксиско јато. На астрономите им е познат како „гравитациона леќа“ бидејќи масата на јатото се свиткува и ја зголемува светлината на објектите кои се многу подалечни. Насекаде гледате структура слична на црвен лак – тоа е нешто – галаксија – далеку во далечината и далеку во времето. На светлината во некои од тие лакови и беа потребни повеќе од 13 милијарди години за да стигне до нас. И еве малку бизарна работа – некои од тие лакови од двете страни на сликата се всушност ист предмет. Нивната светлина се прекршува преку SMACS 0723 повеќе од еднаш.

Јужен прстен

Сте виделе верзии на ова во оние книги за масичка со неверојатни слики од Хабл. Јужниот прстен е огромна сфера од гас и прашина која се шири, осветлена од ѕвезда која умира во нејзиниот центар. Како што стареат ѕвездите, тие го менуваат начинот на кој генерираат енергија и ги отфрлаат своите надворешни слоеви. И тогаш, кога ѕвездата повторно ќе стане навистина жешка, таа го енергизира целиот материјал што претходно го фрлил. Јужниот прстен има дијаметар од речиси половина светлосна година и се наоѓа на околу 2000 светлосни години од Земјата. Овој тип на структура се нарекува „планетарна маглина“, но всушност нема никаква врска со планетите. Тоа е погрешен назив од раните денови на телескопите кога тие ја немаа резолуцијата што ја имаат денес. Како што Веб сака да гледа како се раѓаат ѕвезди, тој сака и да ги види како умираат.

Стефанов квинтет

На оддалеченост од околу 290 милиони светлосни години, Стефановиот квинтет се наоѓа во соѕвездието Пегаз. Позната е по тоа што е првата компактна група на галаксии откриена некогаш. Четири од петте галаксии во квинтетот се заклучени во космички танц на повторени блиски средби. Оваа слика на Webb не изгледа толку различно од верзијата на Hubble на прв поглед, но инфрацрвената чувствителност на новиот телескоп ќе собере различни карактеристики за астрономите да ги проучуваат. И тоа беше големата надеж – дека ќе работиме на Веб заедно со Хабл. Тие имаат различни силни страни и способноста за споредување и контраст ќе им даде на научниците нова димензија на нивните студии. Не знаеме уште колку време Хабл ќе работи. Има 32 години и е склон на технички грешки. Но, претставниците на НАСА задолжени за „стариот воен коњ“ штотуку предадоа петгодишен буџетски план.

WASP-96b

Ова не е убава слика. Ова е спектарот. Околу половина од она што Веб ќе го прави е спектроскопија. Ова вклучува поделба на светлината на нејзините составни „бои“ за да се открие нешто за својствата на целта – од што е направена, колку брзо се движи, колку е жешко итн. Ова е спектар добиен за атмосферата на WASP-96b , џиновска планета надвор од нашиот Сончев систем, на околу 1150 светлосни години од Земјата. WASP-96b е малку како Јупитер; има голема гасовита обвивка. И Веб може со неверојатна прецизност да ги идентификува молекулите во атмосферата. Можете да видите јасни ознаки за водена пареа. WASP-96b не е вистинскиот вид планета за живот; премногу е блиску до својата матична ѕвезда и затоа е премногу жешко. Но, Веб ќе бара планети со атмосфера слична на Земјата. Кога тоа ќе се случи, ќе прашаме: дали овие планети можат да се населат?

Овие први снимки од вселенскиот телескоп Џејмс Веб се зачудувачки. Одвојте момент да ги погледнете и деталите ќе почнат да се појавуваат – тие ситни блесоци на светлина се галаксии кои содржат трилиони ѕвезди.

Огромната количина на информации што ги содржи секоја слика е запрепастувачка. Но, оваа ризница доаѓа по само неколку дена набљудување, а досега телескопот гледаше само мал дел од небото. Веб ќе го долови космосот во следните 20 години.

Има контролна листа на откритија кои астрономите се надеваат да ги забележат – од гледањето на првите ѕвезди што сјаат до пронаоѓањето на населиви планети надвор од нашиот Сончев систем.

Но, она што најмногу ги возбудува научниците се откритијата за кои не ни сонувале.

Добитникот на Нобеловата награда на НАСА Др. Џон Метер работи на проектот Веб од 1995 година. Тој е постар научник на проектот и мораше да го аргументира случајот на телескопот во период кога пречекорувањата на буџетот и техничките доцнења речиси резултираа со откажување.

„Возбуден сум и ми олесна бидејќи, знаете, кога ќе започнете нешто толку големо, секогаш постои можност тоа да не успее. Тоа функционираше. Ние сме толку горди“, рече тој кога го виде првите слики.

Клучни партнери на проектот Веб се европските и канадските вселенски агенции. Еден од европските придонеси беше ракетата што го лансираше телескопот во орбитата на 25 декември. Тој го направи тоа со таква прецизност што на Веб му заштеди гориво што треба да го одржува да работи две децении.

„Тоа беше божиќниот подарок на ракетата Аријан за човештвото“, рече генералниот директор на ЕСА, Јозеф Ашбахер, „безбедно го стави Веб во орбитата и го продолжи својот животен век за веројатно 10 години.

„И уште еднаш ја покажа довербата што НАСА ја дава во ЕСА. Европа е меѓународен партнер број еден на Америка“, изјави тој за BBC News.