Вселенските одела на НASA, направени во 1974 година, чинат помеѓу 15 и 22 милиони долари. Денес, би чинеле околу 150 милиони долари.
Со оглед на тоа дека NASA оттогаш не доставиле ниту едно ново такво одело подготвено за мисија, сега би можеле да останат без вселенски скафандри. Всушност, НАСА сега се сведува на само четири одела EVA подготвени за летање.
Од 2009 година, NASA инвестираше повеќе од 200 милиони долари во развој на вселенски одела, и неодамна го претстави прототипот xEMU. Сепак, сè уште нема нова флота вселенски одела.
Во интервју за Business Insider Катлин Луис, кустос за меѓународни вселенски програми и одела во Националниот музеј за воздух и вселенски институции Смитсонијан, рече дека вселенските скафандри се толку скапи затоа што се комплексни и дека тие всушност се вселенски брод во форма на човек.
„Вселенското одело мора да го заштити астронаутот од вакуумот на вселената, од зрачењето на сонцето и другите тела, а исто така мора да го заштити од честички што се движат брзо и надминуваат 18.000 милји на час, кои можат да навлезат во костумот. Овозможува кислород, комуникации, телеметрија и сè што му е потребно на човекот за да преживее, сè завиткано во едно мало летало во форма на човек“, рече Луис.
Вселенските одела што во моментов ги користи NASA се стари повеќе од 40 години. Осумнаесет скафандри беа развиени за програмата Space Shuttle од 1974 година. Оделото број 1 се користеше само за сертифицирање, додека оделото 2 беше уништено за време на тестирање на Земјата. Две беа изгубени во катастрофата Challenger во 1986 година и другите две во катастрофата Columbia во 2003 година. Најновата загуба на вселенско одело беше единицата 17, за време на несреќата на товарната мисија SpaceX-7. Точните трошоци за замена на оваа единица не се познати, но проценките се движат до 250 милиони американски долари. Штетите растат на преостанатите 11 одела, а седум се во различни фази на обнова и одржување. Така остануваат само четири вселенски одела подготвени за лет во Меѓународната вселенска станица.
Всушност, првото патување во вселената за жени во НАСА беше одложено затоа што вселенската станица имаше само едно одело со средна големина. Оваа пресвртница конечно се случи кога НАСА испрати школка со среден труп да се вклопи во постојното поголемо одело.
NASA инвестираше околу четвртина милијарда долари во развој на xEMU одела за својата програма Artemis, која планира да ги врати луѓето на површината на Месечината до 2024 година, со цел на крајот да заминат на Марс.
„Апсолутно има чувство на итност, не само затоа што бројот на одела е релативно мал, туку се намалуваат и компонентите што ги користиме за да ги одржуваме оделата здрави. Одличен пример за тоа се сензорите за јаглерод диоксид. Дизајнот што му одговара во моментов е наследство, а некои од неговите компоненти веќе не се произведуваат. Некои добавувачи што ги направија овие компоненти веќе не постојат. Така, денес сензорот СО2 е одличен пример за компонента каде што заменскиот дизајн, кој ќе работи и за постојните и за новото одело, во основа би бил замена што е компатибилна со двата дизајни на одела“, вели Џеси Бафингтон, раководител на одделението за истражување на системите EVA за развој на вселенскиот центар Johnson на NASA.
Најскапата компонента на вселенското одело, вели Луис, се ракавиците. Тие се најсложени затоа што на астронаутите им треба умешност да ја завршат работата во вселената. Внатрешноста на ракaвицата има систем на макари и жици што ја држат заедно, а однадвор има систем на топлински радијатори, што му овозможува на астронаутот да ги загрева рацете.
„Ракавиците се неверојатна и сложена компонента, а сепак облеката под притисок, вклучително и ракавиците, е поевтина од системот за одржување на животот. Ранецот што се носи на задниот дел од телото е високо компресирана низа технологии кои прават сè, од одржување на температурата до отстранување на јаглерод диоксид и продолжувајќи да обезбедува притисок во самиот костум“, истакна Бафингтон.
Одење по површината на Марс, вели Луис, се разликува од одење по Месечината. Околината е различна и постојат различни опасности. Затоа, мора да се земат предвид сите околности и можни движења на астронаутите при правење одела.
„Затоа, потребно е да се вложат многу пари за нивно производство. Сите овие долари се трошат тука на земјата и се враќаат кај нас на начини што на крајот имаат корист за целото човештво и даночните обврзници во оваа земја. Ние исто така ги намалуваме бариерите за влез од комерцијална перспектива. Со вклучување на повеќе компании и нивната конкуренција во иновации може да ја намали таа цена“, вели Бафингтон.
Извор: Кlix.ba