Минатиот месец беше инсталиран првиот елемент на новиот реактор за фузија – SPARC tokamak, во сопственост на американската компанија Commonwealth Fusion Systems (CFS).

Овој проект, кофинансиран преку фондот Breakthrough Energy Ventures, кој беше лансиран со поддршка на Бил Гејтс, исто така беше меѓу оние што добија субвенции од американските власти во 2023 година за развој на нуклеарни реактори во иднината.

Што е Токамак?
Токамак е уред за контролирана термонуклеарна фузија, чиј дизајн наликува на облик на крофна (тороид). Користи силни електромагнетни полиња за да содржи екстремно топла плазма, чија температура може да достигне повеќе од 100 милиони степени Целзиусови.

Токму оваа конфигурација овозможува одржување на условите неопходни за фузија, односно фузија на лесни елементи во потешки, притоа ослободувајќи огромно количество енергија. Овој принцип го прави токамакот една од најперспективните технологии во областа на создавање чиста и одржлива енергија.

Темелот е поставен
Неодамна, на локација во Девенс (Масачусетс, САД), беше поставен темел диск од нерѓосувачки челик – клучен елемент на кој започнува изградбата на реакторот SPARC.

Овој диск, кој има пречник од 7,3 метри и е тежок 75 тони, има задача да ја поддржи масата од околу 1.000 тони што го сочинува целиот реактор. Покрај тоа, дискот ќе апсорбира дел од неутроните произведени за време на процесот на фузија, а во исто време ќе служи како основа за електрични и комуникациски инсталации, како и цевководи за ладење на хелиумот.

Во наредните месеци, инсталацијата на полукружни тороидални магнети ќе продолжи со склопување на криостатот, голема комора која, во вакуум, ги држи магнетите неопходни за стабилно задржување на плазмата.

Перспектива и значење
CFS има амбициозни планови за реакторот SPARC – целта е реакторот да постигне прво плазма веќе следната година, а потоа да ја демонстрира одржливоста на процесот на фузија со позитивен енергетски биланс.

Доколку овој експеримент се покаже како успешен, ќе го отвори патот за комерцијализација на технологијата, а компанијата планира да го спроведе проектот ARC, реактор дизајниран за производство на електрична енергија.

Севкупно, овој револуционерен проект претставува важен чекор кон постигнување на долгогодишната цел – создавање на фузија енергија како извор на речиси неограничена, чиста енергија, што значително би влијаело на иднината на глобалниот енергетски систем.