Еден од најголемите научни проекти на 21 век започна на 5 декември, а тоа е изградбата на телескопот Square Kilometer Array (SKA).

SKA ќе биде најголемиот телескоп во светот кога ќе биде завршен во 2028 година. Неговата задача ќе биде да ги спроведе најточните тестови на теориите на Алберт Ајнштајн и да бара вонземјани.

„Во овој момент започнува реализацијата, тоа беше патување од 30 години. Во првите 10 години развивме концепти и идеи, во текот на вторите 10 години работевме на развој на технологијата, а во последната деценија фокусот беше на дизајнирање, обезбедување на теренот, договори со владата и основање на Square Kilometre Array Organisation (СКАО) која ќе обезбеди финансирање за старт-ап“, рече професор Фил Дајмонд, управен директор на СКАО со седиште во Велика Британија.

Почетната архитектура на телескопот ќе вклучува нешто помалку од 200 параболични антени, или „садови“, како и 131.000 диполни антени кои малку личат на новогодишни елки. Целта е да се изгради ефикасна собирна површина која се мери во стотици илјади квадратни метри. СКА на тој начин ќе добие неспоредлива чувствителност и резолуција за испитување на „целите“ на небото.

Системот ќе работи во опсегот на фреквенции од приближно 50 MHz до 25 GHz, и затоа телескопот треба да може да детектира многу слаби радио сигнали кои доаѓаат од космички извори оддалечени милијарди светлосни години од Земјата, вклучувајќи ги и сигналите емитирани во првите неколку стотици милиони години по Големата експлозија.

Една од мисиите на телескопот SKA ќе биде да ја анализира целосната историја на водородот, најзастапениот елемент во универзумот. Телескопот би требало да може да детектира присуство на водород дури и пред неговите големи облаци да се „срушат“ и да ги формираат првите ѕвезди.

Телескопот се гради на локации кои веќе се користат за радио астрономија во помал обем. Сепак, проширувањето на овие локации бараше мноштво договори, вклучително и оние со земјоделците во Каро и со абориџинската заедница Ваџари Јамаџи.

Телескопот ќе чини 2 милијарди евра, а првите четири чинии во Австралија и шест станици со антени во Јужна Африка ќе почнат да работат во 2024 година. Тие ќе функционираат заедно како „обичен“ телескоп. До 2028 година, SKA ќе има ефективно сливно подрачје од нешто помалку од 500.000 квадратни километри. Но, постои можност за раст до милион квадратни километри, а тоа ќе се реализира под услов поголем број земји да се приклучат на организацијата и да ги обезбедат потребните средства.

Во моментов, Јужна Африка, Австралија, Велика Британија, Кина, Италија, Холандија, Португалија и Швајцарија се потписници на договорот, а на пат се Германија, Шпанија и Франција. Канада, Индија, Шведска, Јужна Кореја и Јапонија се заинтересирани и имаат намера да се приклучат.