Понудата на е-ридери (е-читачи), гаџети кои ви овозможуваат да носите цели библиотеки со себе и да читате книги од екранот, денес е многу голема, а ретки се производителите кои не се впуштиле во неа. Првиот таков уред, Sony Librie, се појави во 2004 година и денес изгледа прилично застарено. Но, тогаш што може да се каже за првиот „уред за читање“, кој се појавил во далечната 1922 година?

Пред точно 100 години, таканаречениот уред за читање Fisk за прв пат беше спомнат на страниците на списанието Scientific American (написот е достапен овде). Тоа, се разбира, не беше исто како денешните дигитални уреди за читање, но основниот концепт е ист: како да се намалат димензиите на пишаните материјали за да можат да се носат насекаде без да заземаат премногу простор, а потоа да можат сè уште биди читани.

Пронајдокот е дело на поморскиот офицер и пронаоѓач Бредли Ален Фиск, кој поднел најмалку 11 верзии на неговиот „уред“ до Канцеларијата за патенти на САД од 1920 до 1935 година. Фиск го претстави својот изум како вистинска револуција во издавачката индустрија. Тој веруваше дека на тој начин книгите и другите публикации може да се произведуваат многу поевтино од вообичаената цена, бидејќи ќе се троши помалку материјал, а транспортот ќе биде поедноставен. Имал и алтруистички мотиви, верувал дека пишаниот збор ќе стане значително попристапен за широките класи, без разлика на нивниот приход. Кога овие идеи се ставени во контекст на тоа како книгите, списанијата и информациите се дистрибуираат денес, Фиск всушност бил доста блиску во предвидувањето на иднината.

Со текот на времето, Фиск го подобри својот изум, особено затоа што во тоа време се појави микрофилмот, кој брзо влезе во масовна употреба, од деловно архивирање, до Кодак кој веќе го нуди Њујорк Тајмс на 35-милиметарски микрофилм во 1935 година. Но, идејата за масовна минијатуризација на книгите никогаш не ги достигнала размерите што ги предвидел и посакувал Фиск, барем не до времето на дигитализацијата.

Бредли Ален Фиск е роден во 1854 година и имаше славна кариера во американската морнарица, издигнувајќи се до чинот контра адмирал. Но, тој не беше само офицер, туку и многу продуктивен иноватор. Од неговата глава и од неговата направа за цртање дојдоа бројни достигнувања во воената технологија. Тој измислил телескопски нишани за бродски пушки, електрични мерачи за далечина, систем за радио следење на испукани торпеда. Списокот е навистина импресивен. Кога се пензионираше во 1916 година, една година пред САД да влезат во Првата светска војна, неговата страст за иновации никогаш не го напушти. А еден од резултатите е „уред за читање“.

Станува збор за метален уред кој лесно се држи во рака, а има лупа за едното око, како и капак за другото. Користејќи фотогравира на бакарни плочи, Фиск го намали отпечатениот текст на картички долги 6 инчи и широки 2 инчи, речиси нечитливи за човечкото око. Корисникот би ја вметнал таа картичка во уредот и ја читал преку лупа со поместување на текстот на картичките. Тоа беше едноставен, но прилично елегантен начин да се компресира кој било текст.

При претставувањето на својот изум пред новинарите, Фиск им го донесе првиот том од патописот на Марк Твен – Innocent Abroad, чии 93 илјади зборови се вклопуваат на 13 карти.

Фиск со свои раце направи неколку прототипови на својот уред, кои сега се изложени во музеите. За жал, продукцијата никогаш не се одржа, без оглед на вниманието што Фиск го предизвика во медиумите од своето време. Очигледно, неговите идеи биле пред времето во кое живеел.